Wypadek w drodze do pracy lub z pracy – przykłady i procedury

Poślizgnięcie się na oblodzonym chodniku, upadek w gwałtownie hamującym autobusie czy pogryzienie przez psa w parku – pracownik może ulec wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy z różnych powodów. Przepisy określają, jakie warunki musi spełnić takie zdarzenie, które powstanie na trasie z pracy do domu lub z domu do pracy, aby pracodawca uznał je za wypadek, za który należy się świadczenie chorobowe.

Wypadek w drodze do pracy lub z pracy – ustawowa definicja

Z charakterystyką wypadku w drodze do pracy i wypadku w drodze z pracy zapoznasz się, czytając art. 57b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Art. 57b ust. 1 ustawy emerytalno-rentowej podaje, że mamy do czynienia z wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, kiedy:

wystąpiło nagłe zdarzenie,
wywołała je przyczyna zewnętrzna,
poszkodowana osoba ubezpieczona była w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł do ubezpieczenia rentowego,
wspomniana droga była najkrótsza i nieprzerwana, chyba że:
- przerwa była życiowo uzasadniona, a jej czas nie przekraczał granic potrzeby,
- dłuższa droga była najdogodniejsza dla osoby ubezpieczonej ze względów komunikacyjnych.

Co więcej, przepisy definiują także drogę do pracy lub z pracy. Według art. 57b ust. 3 pkt 1-4 ustawy emerytalno-rentowej to odcinki między pracą a:

domem,
miejscem innego zatrudnienia lub miejscem innej działalności, która stanowi tytuł do ubezpieczenia rentowego,
zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych,
zwykłego spożywania posiłków,
odbywania nauki lub studiów.

Wypadek w drodze do pracy – przykład

Sara odwiozła syna do przedszkola przed pracą. Na trasie od placówki do biura odbywały się roboty drogowe, więc Sara zdecydowała, że pojedzie okrężną drogą, aby ominąć korki wskutek ruchu kierunkowego na remontowanym odcinku. Niestety, doszło do wypadku z winy innego kierowcy. Kobieta ze złamaniem kości promieniowej została przewieziona do szpitala. Pracodawca powiadomiony o zdarzeniu uznał je za wypadek w drodze do pracy.

Po pierwsze – odwiezienie syna do przedszkola było życiowo uzasadnione. Po drugie – chociaż Sara nie jechała do pracy najkrótszą drogą, wybrała trasę, która była najlepsza ze względów komunikacyjnych (brak korków oznaczał wcześniejszy dojazd do biura).

Gdyby Sara pojechała do np. kawiarni do galerii handlowej przed pracą, aby kupić kawę i ciasto na wynos, a potem doszłoby do wypadku, pracodawca mógłby go nie zakwalifikować jako wypadku w drodze do pracy. Przerwanie i wydłużenie trasy nie byłoby życiowo uzasadnione.

Wypadek w drodze z pracy – przykład

Grzegorz pracuje na 1/2 etatu jako project manager w sklepie sportowym. Ponadto ma jednoosobową działalność gospodarczą, w ramach której prowadzi treningi personalne. Kiedy kończy pracę biurową, zwykle jedzie rowerem na siłownię, gdzie trenuje klientów. Niestety, pewnego dnia przechodzień nie upilnował psa dużej rasy, który z impetem wbiegł w Grzegorza jadącego na rowerze. Mężczyźnie nie pomogły ochraniacze – doznał stłuczenia łokcia i kolana. Pracodawca zakwalifikował to zdarzenie jako wypadek w drodze z pracy, ponieważ Grzegorz przemieszczał się między biurem a miejscem wykonywania działalności stanowiącej tytuł do ubezpieczenia rentowego.

Co należy się pracownikowi za wypadek w drodze do pracy – świadczenie z ubezpieczenia chorobowego czy wypadkowego?

Pracownik, który ulegnie wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, otrzyma wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy w zależności od liczby dni niezdolności do pracy wykorzystanych w danym roku kalendarzowym. Świadczenie z ubezpieczenia wypadkowego wypłaca się pracownikom, którzy ulegli wypadkom przy pracy, czyli np. podczas obsługiwania maszyny na hali produkcyjnej.

Ile procent wynagrodzenia należy się za wypadek w drodze do pracy?

Zgodnie z art. 92 § 1 pkt 3 k.p. pracownik, który jest niezdolny do pracy wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy, zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia. Co istotne, nie chodzi o kwotę uwzględnioną w umowie o pracę.

Art. 92 § 2 k.p. doprecyzowuje, że wynagrodzenie za okres powypadkowej nieobecności ustala się tak samo, jak podstawę wymiaru zasiłku chorobowego. Ponadto art. 11 ust. 2 pkt 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stanowi, że miesięczny zasiłek chorobowy jest równy 100% podstawy wymiaru zasiłku, jeśli niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

Jak ustalić wynagrodzenie należne pracownikowi za okres zwolnienia lekarskiego po wypadku w drodze do pracy?

W uproszczeniu – najpierw pracodawca musi obliczyć przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym pracownik stał się niezdolny do pracy. Od tej kwoty odejmuje 13,71% – czyli sumę składek na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika (emerytalne – 9,76%, rentowe – 1,5%, chorobowe – 2,45%). Ten wynik dzieli się przez 30 (niezależnie od liczby dni w danym miesiącu). W ten sposób pracodawca określa wysokość wynagrodzenia chorobowego za 1 dzień niezdolności do pracy wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Tutaj zapoznasz się ze szczegółowymi zasadami obliczania podstawy wynagrodzenia chorobowego.

Przykład

Załóżmy prosty scenariusz, w którym pracownik zarabiał 10 000 zł brutto miesięcznie, zanim uległ wypadkowi w drodze do pracy na początku lutego. Zwolnienie lekarskie objęło 21 dni. Pracownik nie przechorował jeszcze ani jednego dnia w tym roku kalendarzowym, więc otrzyma wynagrodzenie chorobowe sfinansowane i wypłacone przez pracodawcę.

10 000 zł – 13,71% = 8629 zł

8629 zł : 30 dni = 287,63 zł

287,63 zł × 21 dni = 6040,23 zł

Pracownikowi należy się 6040,23 zł brutto za 21 dni niezdolności do pracy wskutek wypadku w drodze do pracy.

Czy wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy są oskładkowane i opodatkowane?

Zasiłek chorobowy, w przeciwieństwie do wynagrodzenia chorobowego, nie jest przychodem ze stosunku pracy, tylko z innych źródeł. To oznacza, że należy naliczyć od niego podatek, ale bez zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodu.

Sprawdź, jak naliczać składki ZUS i podatek od świadczeń chorobowych

Kto płaci za wypadek w drodze do pracy lub z pracy – pracodawca czy ZUS?

To zależy zarówno od rodzaju świadczenia chorobowego, jak i liczby osób zgłoszonych do ubezpieczenia chorobowego przez płatnika składek.

Wynagrodzenie chorobowe, które należy się pracownikowi za maksymalnie 33 dni niezdolności do pracy w ciągu roku kalendarzowego (14 dni w przypadku osób, które ukończyły 50 lat), wypłaca i finansuje pracodawca. Od 34 lub 15 dnia niezdolności do pracy pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy. O ile zawsze jest finansowany z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, o tyle czasami wypłaca go pracodawca. Zajmuje się tym pracodawca, który zgłosił co najmniej 21 osób do ubezpieczenia chorobowego na 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego. Jeśli pracodawca zgłosi nie więcej niż 20 osób do ubezpieczenia chorobowego, zasiłek chorobowy wypłaca ZUS.

Kiedy i jak zgłosić wypadek w drodze do pracy do ZUS?

Pracodawca, który nie jest płatnikiem zasiłku chorobowego, musi przekazać kartę wypadku w drodze do pracy lub z pracy do ZUS, aby poszkodowany pracownik otrzymał świadczenie.

Kto wypłaca odszkodowanie za wypadek w drodze z pracy lub do pracy?

Art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych przewiduje wypłatę jednorazowego odszkodowania dla:

osoby ubezpieczonej (np. pracownika), która doznała stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
członków rodziny osoby ubezpieczonej, która zmarła wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

Jak widzisz, przepisy nie nakazują wypłaty takiego odszkodowania dla osoby poszkodowanej wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy. W tej sytuacji ofiara wypadku może żądać np. odszkodowania z ubezpieczenia OC rowerzysty, który potrącił ją na przejściu dla pieszych wskutek jazdy pod wpływem alkoholu.

Jakie są skutki spóźnionego zgłoszenia wypadku w drodze do pracy?

Zgodnie z § 1 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy (dalej: rozporządzenia wypadkowego) poszkodowany pracownik powinien zawiadomić pracodawcę o wypadku niezwłocznie lub po ustaniu przeszkód, które uniemożliwiały niezwłoczne zawiadomienie, np. po odzyskaniu przytomności w szpitalu i polepszeniu samopoczucia pozwalającego na rozmowę. Przepisy nie zawężają terminu zgłoszenia wypadku w stosunku do poszkodowanej osoby. Natomiast nakładają ograniczenie na pracodawcę, który musi sporządzić kartę wypadku w ciągu 14 dni od dnia, w którym pracownik powiadomił go o wypadku. Jeżeli okaże się to niemożliwe, pracodawca musi wypełnić pole nr 3 w bloku IV karty wypadkowej, w którym opisze, dlaczego nie wypełnił formularza w przepisowym terminie.

Niemniej poszkodowana osoba nie powinna zwlekać z zawiadomieniem pracodawcy – chociażby ze względu na szczegółowe opisanie okoliczności zdarzenia czy potwierdzenie

Wypadek w drodze do pracy a umowa zlecenie

Zleceniobiorca na zwolnieniu lekarskim wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy otrzyma zasiłek chorobowy, o ile podlega pod dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. To oznacza, że uczniowie i studenci, którzy nie ukończyli 26. roku życia i zarabiają na podstawie umów zlecenia, nie otrzymają takiego świadczenia. Nie mogą się bowiem zgłosić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu umowy cywilnoprawnej.

Czy zleceniodawca może wskazać zleceniobiorcy miejsce wykonywania pracy?

Tak, ponieważ samo wskazanie lokalizacji, w której zleceniobiorca będzie pracować, nie świadczy o tym, że mamy do czynienia z bezprawnym zastąpieniem umowy o pracę umową cywilnoprawną. Niektóre zlecenia, np. sprzątanie biura, prace w ogrodzie czy opieka nad uczestnikami konferencji, wymagają obecności zleceniobiorcy w określonym miejscu, w określonych godzinach.

Sprawdź, kiedy umowa zlecenie ma cechy umowy o pracę