Wynagrodzenie zasadnicze – kluczowy składnik płacy, a często mylony z pensją minimalną

Chociaż wynagrodzenie zasadnicze jest najważniejszym składnikiem wynagrodzenia pracownika, bywa mylone z płacą minimalną lub całkowitą pensją za dany miesiąc, która może obejmować inne składniki, np. dodatek za nadgodziny nocne. Czym się różni płaca zasadnicza od innych elementów wynagrodzenia? Jaki ma związek z najniższą krajową?

Czym jest wynagrodzenie zasadnicze?
Stawki wynagrodzenia zasadniczego
Wynagrodzenie zasadnicze a wynagrodzenie minimalne

Czym jest wynagrodzenie zasadnicze?

Wynagrodzenie zasadnicze to obligatoryjny, podstawowy składnik wynagrodzenia brutto, które zapisuje się w umowie z pracownikiem. Kwotę brutto wskazaną w umowie o pracę pomniejsza się o składki ZUS i zaliczkę na podatek dochodowy, opcjonalnie – o składkę na PPK (Pracownicze Plany Kapitałowe) czy koszt karty sportowej. Pozostała kwota to wynagrodzenie netto dla pracownika.

Wynagrodzenie zasadnicze jest stałe i wypłacane regularnie. Może być jedynym składnikiem wynagrodzenia. Koszt zatrudnienia pracownika jest wyższy, ponieważ wynagrodzenie brutto zostaje powiększone o składki ZUS finansowane przez pracodawcę.

Do innych obowiązkowych elementów pensji zalicza się także:

wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy (np. podczas przestoju lub wykonywania badań profilaktycznych pracownika),
wynagrodzenie za dyżury (w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę),
dodatek za pracę w niedziele i święta,
dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych,
dodatek za pracę w nocy.

Do dobrowolnych składników pensji, czyli takich, które pracodawca może wypłacić, ale nie musi, należą np. premie, prowizje, dodatek stażowy czy funkcyjny.

Przykład

Marta jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, w której wpisano, że zarabia 8000 zł brutto. To wynagrodzenie zasadnicze.

Jeśli Marta będzie pracowała w niedzielę lub święto i nie uda się jej odebrać dnia wolnego, obowiązkowo otrzyma wynagrodzenie z dodatkiem za nadprogramowe godziny, które zostanie wypłacone z wynagrodzeniem zasadniczym.

Ponadto pracodawca Marty przyznaje premie uznaniowe miesięczne, więc pracowniczka ma szansę na wypłatę wyższą o kilkaset złotych. Pracodawca swobodnie decyduje, czy przyznaje premie uznaniowe w danym miesiącu, a jeśli tak – komu i ile.

Stawki wynagrodzenia zasadniczego

Wynagrodzenie zasadnicze określa się w stawkach, które wpływają na sposób naliczania płacy i jej comiesięczną wysokość. Pracodawca może wybrać tylko jedną stawkę lub stworzyć system mieszany, łącząc np. stawkę miesięczną i prowizyjną.

Stawka miesięczna i godzinowa to dwa najpopularniejsze systemy czasowe. Inne dopuszczalne stawki – ale rzadziej stosowane w umowach o pracę – to dzienna i tygodniowa.

Stawka miesięczna

Wynagrodzenie zasadnicze w stałej stawce miesięcznej jest najczęściej stosowaną opcją. Pracownik zatrudniony na pełny etat przepracowuje różną liczbę godzin w miesiącu, np. 184 godziny w marcu 2023 roku i 152 godziny w kwietniu 2023 roku. Niemniej otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w tej samej wysokości, np. 5000 zł brutto, o ile przepracował pełny wymiar czasu pracy w danym miesiącu.

Oczywiście pracodawca może pomniejszyć wynagrodzenie wskutek m.in. choroby pracownika, urlopu bezpłatnego czy nieobecności nieusprawiedliwionej.

Stawka godzinowa

Jeśli pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę przysługuje wynagrodzenie w stawce godzinowej, to znaczy, że jego wypłata będzie uzależniona od wymiaru czasu pracy w miesiącu.

Najniższa stawka godzinowa przy umowie o pracę nie może być niższa od kwoty, którą otrzymasz, kiedy podzielisz najniższą krajową przez liczbę godzin do przepracowania w wybranym miesiącu. W tym przypadku nie obowiązuje minimalne wynagrodzenie godzinowe, które stosuje się w umowach cywilnoprawnych.

Przykład

20 zł brutto x 184 godziny pracy w marcu 2023 roku = 3680 zł brutto

20 zł brutto x 152 godziny pracy w kwietniu 2023 roku = 3040 zł brutto

Wynagrodzenie kwietniowe jest niższe od wynagrodzenia minimalnego, więc pracodawca musi wyrównać płacę do 3490 zł brutto.

Stawka akordowa

Wynagrodzenie zasadnicze w stawce akordowej jest uzależnione od liczby wytworzonych produktów lub wykonanych czynności. O ile w stawce miesięcznej i godzinowej najważniejszy jest czas pracy, o tyle w stawce akordowej kluczowa jest wydajność pracownika.

Stawka prowizyjna

Wynagrodzenie zasadnicze w stawce prowizyjnej bazuje na efektach osiągniętych przez pracownika, np. liczbie sprzedanych produktów, podpisanych kontraktów czy uzyskanych zleceń.

Załóżmy, że pracownik otrzymuje wynagrodzenie prowizyjne, które jest wyrażone procentowo i zależne od obrotu ze sprzedaży w danym miesiącu. Jeśli sprzedaż spadnie, istnieje ryzyko, że wynagrodzenie prowizyjne będzie niższe od minimalnego. W takim przypadku pracodawca wyrówna płacę.

Przykład nr 1

Wynagrodzenie prowizyjne Przemysława wynosi 10% od obrotu ze sprzedaży. To oznacza, że jeśli obrót spadnie poniżej 34 900 zł, Przemek nie zarobi najniższej krajowej (3490 zł brutto w I połowie 2023 roku). Jego pracodawca będzie musiał wyrównać wynagrodzenie do płacy minimalnej. Jeżeli obrót wyniesie np. 70 000 zł, Przemysław zarobi 7000 zł brutto.

Prowizja może być jednym ze składników wynagrodzenia. W takim przypadku nie musi być wypłacana co miesiąc jak wynagrodzenie zasadnicze, a np. kwartalnie.

Przykład nr 2

Wynagrodzenie zasadnicze Przemysława wynosi 5000 zł brutto. Dodatkowo Przemek otrzymuje 2% od obrotu, przy czym prowizja jest wypłacana raz na kwartał. To oznacza, że pracownik otrzyma po 5000 zł brutto w styczniu i lutym 2023 roku, natomiast w marcu dostanie 5000 zł brutto plus prowizję za 3 miesiące.

Wynagrodzenie zasadnicze a wynagrodzenie minimalne

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę wysokość wynagrodzenia pracownika na pełnym etacie nie może być niższa od pensji minimalnej. Niemniej płaca minimalna nie jest równoznaczna z wynagrodzeniem zasadniczym! Pierwsze pojęcie jest znacznie szersze.

Wynagrodzenie minimalne obejmuje składniki wynagrodzenia (w tym wynagrodzenie zasadnicze) oraz inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, które są kwalifikowane jako wynagrodzenia osobowe.

Art. 6 ust. 5 ustawy o płacy minimalnej wskazuje pewne wykluczenia. Sprawdzając, czy wynagrodzenie za dany miesiąc jest równe co najmniej najniższej krajowej, nie bierzemy pod uwagę niektórych wynagrodzeń osobowych:

dodatku stażowego,
nagrody jubileuszowej,
dodatku za pracę w godzinach nocnych,
wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
odprawy pieniężnej dla pracownika, który przechodzi na rentę wskutek niezdolności do pracy lub emeryturę.

Wynagrodzenie zasadnicze wyższe od minimalnego

Najniższa krajowa w 2023 roku wynosi 3490 zł brutto od 1 stycznia i 3600 zł brutto od 1 lipca. Umowa o pracę stanowi, że Karolina zarabia 5000 zł brutto. Jej wynagrodzenie zasadnicze jest wyższe od minimalnego.

Wynagrodzenie zasadnicze równe minimalnemu

Kornelia ma umowę o pracę, według której zarabia 3490 zł brutto w stawce miesięcznej. Jej wynagrodzenie zasadnicze jest równe minimalnemu.

Uwaga – jeśli pracodawca podaje płacę kwotowo, będzie musiał wręczyć Kornelii aneks do umowy o pracę, aby podnieść wynagrodzenie do 3600 zł brutto od 1 lipca 2023 roku.

Wynagrodzenie zasadnicze niższe od minimalnego

Konrad zarabia 3490 zł brutto miesięcznie, na co składa się 3090 zł wynagrodzenia zasadniczego i 400 zł premii regulaminowej. Wynagrodzenie zasadnicze jest niższe od najniższej krajowej obowiązującej od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 roku. Gdyby Konrad nie spełnił warunków i nie otrzymał premii, pracodawca musiałby wyrównać wynagrodzenie zasadnicze do kwoty minimalnej.

W tym przypadku umowa o pracę może stanowić, że pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości aktualnego wynagrodzenia minimalnego, które wynika z ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Dzięki takiemu zapisowi nie trzeba tworzyć aneksu po zmianie płacy minimalnej.

Podstawa prawna

Udostępnij artykuł