Wydłużenie i skrócenie okresu wypowiedzenia z perspektywy pracodawcy i pracownika

Chociaż najkrótszy okres wypowiedzenia trwa 3 dni robocze, a najdłuższy – 3 miesiące, Kodeks pracy umożliwia rozwiązanie umowy o pracę w innym terminie. Aby skrócić lub wydłużyć okres wypowiedzenia, pracownik i pracodawca mogą podpisać porozumienie stron, w którym wskażą dogodny termin zakończenia stosunku pracy. To niejedyny sposób na zmianę okresu wypowiedzenia. Kiedy z inicjatywą może wyjść pracodawca, a kiedy pracownik?

1. Jak skrócić okres wypowiedzenia na podstawie porozumienia stron?
2. Jakie są skutki skrócenia okresu wypowiedzenia w związku z upadłością lub likwidacją firmy?
3. Kiedy można wydłużyć okres wypowiedzenia w umowie o pracę?
4. Czy pracodawca może wydłużyć okres wypowiedzenia umowy rozwiązanej z inicjatywy firmy?
5. Czy pracodawca może narzucić pracownikowi dłuższy okres wypowiedzenia, jeśli zatrudniony rozwiąże umowę?
6. Jak wydłużyć okres wypowiedzenia na wniosek pracodawcy lub pracownika?
7. Dodatkowe pytania o zmianę okresu wypowiedzenia
   1. Czy można przesunąć początek okresu wypowiedzenia, jeśli strony umowy chcą go wydłużyć?
   2. Podczas okresu wypowiedzenia minęły 3 lata zatrudnienia. Czy okres wypowiedzenia wydłuży się z 1 miesiąca do 3 miesięcy?

Skrócenie okresu wypowiedzenia na podstawie porozumienia stron po rozwiązaniu umowy o pracę

Według art. 36 § 6 Kodeksu pracy skrócenie okresu wypowiedzenia jest możliwe już po złożeniu wypowiedzenia przez jedną ze stron. Zarówno pracownik, jak i pracodawca mogą zaproponować wcześniejszy termin rozwiązania umowy w dowolnym momencie okresu wypowiedzenia. Nowe ustalenie nie zmienia trybu rozwiązania umowy. To oznacza, że świadectwo pracy będzie wskazywać „oryginalną” podstawę prawną odejścia czy zwolnienia pracownika, a nie porozumienie stron.

Co do zasady, przepisy nie wymagają, aby strony umowy uzgodniły skrócenie okresu wypowiedzenia na piśmie. Niemniej warto spisać takie porozumienie dla celów dowodowych.

Uwaga – zgodnie z prawem nie można:

• zawrzeć porozumienia o krótszym okresie wypowiedzenia, zanim jedna ze stron złoży wypowiedzenie,
• uwzględnić informacji o skróceniu okresu wypowiedzenia w umowie o pracę.

W ramach usług kadrowych wspieramy przedsiębiorców w procesach HR związanych z zatrudnieniem, w tym w rozwiązywaniu umów o pracę. Zautomatyzowana platforma kadrowo-płacowa TribePerk online sprawia, że dopilnowanie formalności związanych z odejściem pracownika, np. obliczenie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, staje się łatwiejsze. Moduł płacowy automatycznie pobiera dane z innych sekcji, co upraszcza i przyspiesza naliczanie wynagrodzeń. Pracodawca może wygenerować listę płac kilkoma kliknięciami, a pracownicy – czytelne paski płacowe.

Skrócenie okresu wypowiedzenia w związku z upadłością lub likwidacją firmy

Art. 36¹ § 1 k.p. podaje, że pracodawca może skrócić 3-miesięczny okres wypowiedzenia do maksymalnie 1 miesiąca, jeśli wypowie pracownikowi umowę o pracę na czas określony lub nieokreślony ze względu na:

• ogłoszenie upadłości,
• likwidację zakładu pracy,
• inną przyczynę niedotyczącą pracownika, np. zmiany w strukturze organizacyjnej firmy, spadek sprzedaży usług czy wstrzymanie produkcji linii produktów.

W tych przypadkach wcześniejsze rozwiązanie umowy o pracę wiąże się z wypłaceniem odszkodowania pracownikowi.

Odszkodowanie musi być równe wynagrodzeniu należnemu za pozostałą część okresu wypowiedzenia, czyli np. 2 miesiące. Ten przepis nie dotyczy pracowników, których obowiązują krótsze okresy wypowiedzeń umów o pracę, np. 2 tygodnie lub 1 miesiąc. Na podstawie art. 36¹ § 2 k.p. okres, za który pracownikowi należy się odszkodowanie, zalicza się do okresu zatrudnienia, o ile zwolniona osoba pozostaje wtedy bez pracy. Co istotne, chodzi o zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. Zarobki z tytułu umów cywilnoprawnych, czyli np. umowy zlecenia i umowy o dzieło, nie sprawią, że ten czas nie zostanie uwzględniony w stażu pracy.

👉 Kiedy pracownikowi należy się odprawa pieniężna? Sprawdź, czy planowane zwolnienie pracownika spełnia 3 kluczowe warunki z ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania umów o pracę.

Wydłużenie okresu wypowiedzenia w umowie o pracę dla pracownika odpowiedzialnego za mienie

Zgodnie z art. 36 § 5 k.p. strony umowy o pracę mogą w niej zapisać dłuższy okres wypowiedzenia niż ustawowy, jeśli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie.

W tej sytuacji okres wypowiedzenia może wynosić:

• 1 miesiąc zamiast 2 tygodni w przypadku zatrudnienia krótszego niż 6 miesięcy,
• 3 miesiące zamiast 1 miesiąca w przypadku zatrudnienia przez co najmniej 6 miesięcy.

Co ważne, ten przepis nie pozwala na wydłużenie 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia w umowie o pracę pracownikowi odpowiedzialnemu materialnie za mienie, któremu minęło minimum 3 lata zatrudnienia w danej firmie.

👉 Okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony lub nieokreślony zależy od okresu zatrudnienia pracownika w danej firmie.

Wydłużenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę rozwiązanej przez pracodawcę

Co do zasady, orzecznictwo dopuszcza wydłużenie okresu wypowiedzenia w umowie o pracę także w innych przypadkach niż określony w art. 36 § 5 k.p.

Jeżeli pracodawca zapisze w umowie, że okres wypowiedzenia po rozwiązaniu umowy o pracę z inicjatywy firmy wynosi np. 6 miesięcy, postąpi zgodnie z art. 18 k.p., czyli zasadą uprzywilejowania pracownika. Według tego przepisu postanowienia umów o pracę nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż prawo pracy. Wydłużony okres wypowiedzenia jest korzystny dla zwolnionej osoby, która dzięki temu rozwiązaniu zyskuje np. więcej czasu na udział w rekrutacjach. Gdyby kolejny pracodawca chciał zatrudnić tę osobę przed upływem 6 miesięcy, mogłaby podpisać porozumienie skracające okres wypowiedzenia i wcześniej odejść z firmy.

Wydłużenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę rozwiązanej przez pracownika

Co do zasady, wydłużenie okresu wypowiedzenia w umowie o pracę powinno obowiązywać tylko pracodawcę, nie obie strony. Pracownik, który rozwiązuje umowę, ma prawo do ustawowego okresu wypowiedzenia. Narzucenie dłuższego okresu wypowiedzenia osobie, która zwalnia się z własnej inicjatywy, jest sprzeczne z zasadą uprzywilejowania pracownika. Według art. 18 § 2 k.p. postanowienia mniej korzystne dla osób zatrudnionych niż przepisy prawa są nieważne.

Niemniej wszystko zależy od interpretacji danej umowy.

W wyroku Sądu Najwyższego z 2 października 2003 roku (sygn. akt I PK 416/02) możemy przeczytać, że zastrzeżenie dłuższego okresu wypowiedzenia niż ustawowy dla obu stron w umowie o pracę nie zawsze jest niekorzystne dla pracownika. SN podkreślił, że muszą zostać spełnione następujące warunki, aby takie rozwiązanie było zgodne z prawem:

1. pracownik zyskuje dłuższy okres wypowiedzenia przez pracodawcę,
2. z analizy sytuacji na rynku, z uwzględnieniem miejsca wykonywania pracy i zapotrzebowania na pracę danego rodzaju, wynika, że pracownik nie złożyłby wypowiedzenia.

Z kolei z wyroku Sądu Najwyższego z 10 stycznia 2006 roku (sygn. akt I PK 97/05) dowiadujemy się, że dłuższy okres wypowiedzenia dla pracownika w umowie pracę ocenia się indywidualnie. Trzeba wziąć pod uwagę okoliczności danej sprawy, w tym warunki z chwili zawarcia umowy. Liczy się także „bilans korzyści i strat” dla pracownika.

👉 Poznaj 6 przypadków, w których pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Wydłużenie okresu wypowiedzenia na wniosek pracodawcy lub pracownika

Poza wspomnianym art. 36 § 5 k.p. prawo nie określa, czy strony umowy o pracę mogą wydłużyć okres wypowiedzenia w innych okolicznościach. O ile art. 36 § 6 k.p. dopuszcza skrócenie okresu wypowiedzenia na mocy porozumienia stron po rozwiązaniu umowy, o tyle nie istnieje przepis dotyczący porozumienia w sprawie wydłużenia okresu wypowiedzenia. Oczywiście to nie znaczy, że takie rozwiązanie jest wykluczone. Porozumienie między pracodawcą a pracownikiem umożliwia wskazanie dowolnego terminu rozwiązania umowy. Ponadto obie strony muszą zaakceptować dłuższy okres wypowiedzenia. Pracownik może odrzucić propozycję pracodawcy, który np. obawia się, że nie znajdzie odpowiedniego specjalisty w ciągu 1 miesiąca.

Dodatkowe pytania o zmianę okresu wypowiedzenia