Urlop rodzicielski po narodzinach dziecka – kluczowe zmiany dla pracujących ojców w 2023 roku

85% pracujących rodziców uznaje nowelizację Kodeksu pracy, która wprowadzi m.in. dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, za korzystną – wynika z badania „Urlopy rodzicielskie. Nowe otwarcie” autorstwa Pracuj.pl. Co się zmieni w urlopie rodzicielskim w 2023 roku? Sprawdź, jak nowe przepisy wydłużają wymiar urlopu i dlaczego odpłatność na poziomie 70% za nietransferowalne 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla ojców spotkała się z krytyką. Wyjaśniamy także, dlaczego pracodawcy mogą otrzymywać wnioski o przerwanie urlopu rodzicielskiego przed nowelizacją Kodeksu pracy.

1. Ile tygodni trwa urlop rodzicielski z tytułu narodzin dziecka?
   1. Jak dyrektywa work-life balance zmieni urlop rodzicielski w 2023 roku?
   2. Nietransferowalne 9 tygodni urlopu rodzicielskiego
   3. Czy pracownicy będący rodzicami małych dzieci skorzystają z urlopu rodzicielskiego w nowym wymiarze?
2. Kontrowersje wokół odpłatności za nietransferowalną część urlopu rodzicielskiego
3. Na ile części można podzielić urlop rodzicielski?
4. Zasady złożenia wniosku o urlop rodzicielski
5. Czy urlop rodzicielski uwzględnia się na świadectwie pracy?
6. Dodatkowe pytania o urlop rodzicielski
   1. Gdzie przechowuje się informacje o urlopie rodzicielskim?

Ile trwa urlop rodzicielski po urodzeniu dziecka?

Według art. 182^1a § 1 Kodeksu pracy pracownikowi, który wykorzysta urlop macierzyński albo zasiłek macierzyński za okres odpowiadający temu urlopowi, przysługuje prawo do urlopu rodzicielskiego. Jego maksymalny wymiar, który przysługuje łącznie obojgu rodzicom, wynosi:

1. 32 tygodnie w przypadku urodzenia 1 dziecka przy 1 porodzie,
2. 34 tygodnie w przypadku urodzenia co najmniej 2 dzieci przy 1 porodzie.

Matka i ojciec mogą jednocześnie wykorzystywać urlop rodzicielski. Również wtedy jego łączny wymiar nie może być dłuższy niż wskazany w art. 182^1a § 1 k.p. To oznacza, że w tym samym czasie matka i ojciec wykorzystują po np. 16 tygodni urlopu, co daje razem 32 tygodnie.

Ponadto jeśli jeden rodzic pobiera zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, drugi może z niego korzystać. Wówczas łączny okres pobierania zasiłku macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego to nie więcej niż 32 bądź 34 tygodnie.

Dyrektywa work-life balance wydłuży urlop rodzicielski

Nowelizacja Kodeksu pracy, w której zostanie wdrożona dyrektywa work-life balance, wydłuży urlop rodzicielski odpowiednio do 41 i 43 tygodni. Z dłuższego wymiaru skorzystają także pracujący rodzice, którzy mają zaświadczenie określone w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin. W ich przypadku urlop rodzicielski będzie wynosić odpowiednio 65 lub 67 tygodni.

Aktualny wymiar urlopu rodzicielskiego	Wymiar urlopu rodzicielskiego po nowelizacji Kodeksu pracy wskutek wdrożenia dyrektywy work-life balance	Warunki skorzystania z urlopu rodzicielskiego
32 tygodnie	41 tygodni	Urodzenie 1 dziecka przy 1 porodzie
34 tygodnie	43 tygodnie	Urodzenie co najmniej 2 dzieci przy 1 porodzie
32 tygodnie	65 tygodni	Urodzenie 1 dziecka przy 1 porodzie Zaświadczenie określone w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin
34 tygodnie	67 tygodni	Urodzenie co najmniej 2 dzieci przy 1 porodzie Zaświadczenie określone w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin
Wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie urlopu, ale nie więcej niż 64 tygodnie	Wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie urlopu, ale nie więcej niż 82 tygodnie	Urodzenie 1 dziecka przy 1 porodzie Łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu
Wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie urlopu, ale nie więcej niż 68 tygodni	Wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie urlopu, ale nie więcej niż 86 tygodni	Urodzenie co najmniej 2 dzieci przy 1 porodzie| Łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu
Wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie urlopu, ale nie więcej niż 64 tygodnie	Wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie urlopu, ale nie więcej niż 130 tygodnie	Urodzenie 1 dziecka przy 1 porodzie Łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu Zaświadczenie określone w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin
Wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie urlopu, ale nie więcej niż 68 tygodni	Wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie urlopu, ale nie więcej niż 134 tygodni	Urodzenie co najmniej 2 dzieci przy 1 porodzie Łączenie urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu Zaświadczenie określone w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin

Nieprzenoszalne 9 tygodni urlopu rodzicielskiego nie tylko dla ojców

Chociaż media donoszą, że ojcowie uzyskają wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, nowy art. 182^1a § 4 o nieprzenoszalnej części urlopu dotyczy tak naprawdę i ojców, i matek.

Przepis stanowi, że 9 tygodni z całego wymiaru urlopu rodzicielskiego będzie nietransferowalne, czyli niemożliwe do przeniesienia na drugiego rodzica. Jeżeli matka dziecka spędzi 32 tygodnie na urlopie rodzicielskim, a ojciec nie wykorzysta dodatkowych 9 tygodni, to przepadną. Aktualnie pracujący ojciec dysponuje 2 tygodniami urlopu ojcowskiego, którego również nie można przetransferować na matkę dziecka.

Załóżmy, że matka dziecka wykorzysta 23 tygodnie urlopu rodzicielskiego, a ojciec – 9 tygodni. Czy to oznacza, że pozostałe 9 tygodni z 41 tygodni przepada, ponieważ jest przypisane do matki? Nie, bo nowy art. 182^1a § 5 k.p. stanowi, że rodzic, który wykorzysta co najmniej 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, zużyje tym samym nietransferowaną część.

Czy pracownicy mający małe dzieci będą mogli skorzystać z wydłużonego urlopu rodzicielskiego?

Od razu warto zdementować plotkę. To nieprawda, że dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego będzie przeznaczone wyłącznie dla osób przebywających na urlopie macierzyńskim w dniu wejścia w życie nowych przepisów. Liczy się prawo do urlopu rodzicielskiego w tym terminie. To oznacza, że z dłuższego wymiaru urlopu skorzystają pracownicy, którzy spełnią te warunki:

1. Mają maksymalnie 6-letnie dziecko. Zgodnie z art. 182^1c § 1 k.p. urlop rodzicielski jest udzielany nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. Przepis w nowym brzmieniu pozwala na podzielenie urlopu rodzicielskiego na maksymalnie 5 części.
2. Nie wykorzystali dotychczasowego wymiaru urlopu rodzicielskiego w całości. Do tej grupy zaliczają się rodzice, którzy podzielili urlop rodzicielski na części, oraz ci, którzy będą w trakcie urlopu, kiedy nowelizacja wejdzie w życie.

Istnieje pewne odstępstwo od drugiego warunku. Początkowo urlop rodzicielski w dłuższym wymiarze miał być niedostępny dla rodziców, którzy wykorzystali 100% urlopu rodzicielskiego przed wejściem w życie ustawy. Senat wprowadził poprawkę do ustawy, sprawiając, że dodatkowe tygodnie urlopu rodzicielskiego będą dostępne dla rodziców, którzy mieli do niego prawo najwcześniej od 2 sierpnia 2022 roku. Właśnie w tym terminie miało nastąpić wdrożenie dyrektyw unijnych do Kodeksu pracy. Tą samą regułą są objęci rodzice dzieci z zaświadczeniem o ciężkim upośledzeniu lub nieuleczalnej chorobie, które powstały przed porodem lub w trakcie. Nawet jeśli rodzice wykorzystali wcześniej 32 lub 34 tygodnie urlopu rodzicielskiego, zyskają prawo do dodatkowych 33 tygodni, o ile nabyli prawo do tego urlopu najwcześniej 2 sierpnia 2022 roku.

Co ważne, z dodatkowych 9 tygodni urlopu rodzicielskiego skorzysta także osoba, która złoży wniosek o urlop rodzicielski przed nowelizacją przepisów, ale nie rozpocznie go przed tym terminem. W takim przypadku pracodawca poprosi pracownika o aktualizację wniosku. Osoba ubiegająca się o urlop będzie musiała złożyć ponowny wniosek w ciągu 7 dni. W przeciwnym razie będzie obowiązywać wniosek złożony w pierwszej kolejności.

Kontrowersje wokół odpłatności za nietransferowalną część urlopu rodzicielskiego. Ile zasiłku macierzyńskiego dostanie ojciec dziecka, a ile matka?

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 31 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego będzie wynosił 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Z danych Fundacji Share The Care, która:

• jako wariant optymalny postulowała odpłatność na poziomie 100% za nietransferowalną część urlopu rodzicielskiego dla każdego z rodziców,
• jako kompromis rekomendowała co najmniej 80% odpłatności za nieprzenoszalne 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla każdego z rodziców,

wynika, że 29% rodziców nie skorzystało z urlopu rodzicielskiego ze względów finansowych.

Jeśli weźmiemy pod uwagę, że 9-tygodniowy urlop rodzicielski dla ojca skutkuje mniejszym wpływem do budżetu domowego, może się okazać, że z nowej regulacji skorzystają przede wszystkim zamożniejsze rodziny. W efekcie przepisy mogą ani nie zwiększyć zaangażowania ojców w obowiązki rodzicielskie, ani nie przyspieszyć powrotu matek do karier zawodowych.

Przeciwnicy odpłatności na poziomie 70% podkreślają także, że ojciec będzie otrzymywał niższy zasiłek od matki dziecka, która złoży wniosek o wypłacenie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w ciągu 21 dni od porodu. W tej sytuacji rodzicielka otrzyma zasiłek w wysokości 81,5%. Brak wyrównanego zasiłku dla matek i ojców sprawia, że nowe przepisy są oceniane jako dyskryminujące.

Wniosek pracownika o urlop rodzicielski – co się zmieni?

Aktualny art. 182^1d § 1 k.p. zobowiązuje pracownika do złożenia pisemnego wniosku o urlop rodzicielski. Po nowelizacji Kodeksu pracy wniosek pracownika będzie akceptowalny również w formie elektronicznej. Nie zmieni się ani termin złożenia wniosku (co najmniej 21 dni przed rozpoczęciem urlopu), ani obowiązek uwzględnienia wniosku przez pracodawcę.

Już teraz platforma kadrowo-płacowa TribePerk pozwala na składanie wniosków o urlop rodzicielski online. Świadczymy usługi kadrowo-płacowe, w ramach których Ty i Twoi pracownicy zyskujecie dostęp do zautomatyzowanej platformy online.

1. Twój pracownik składa wniosek o urlop – rodzicielski, wychowawczy czy opiekuńczy.
2. Dostajesz powiadomienie o oczekującym wniosku. Akceptujesz go na platformie, o czym zostaje poinformowany Twój pracownik.
3. Dni urlopowe pojawiają się w kalendarzu nieobecności.
4. Nieobecności są automatycznie uwzględniane w wynagrodzeniu za dany miesiąc. Listę płac generuje się kilkoma kliknięciami, a pracownik może w dowolnej chwili sprawdzić własny pasek wynagrodzenia.

Ile części urlopu rodzicielskiego przewiduje Kodeks pracy?

Zgodnie z art. 182^1c § 4 k.p. części urlopu rodzicielskiego nie mogą być krótsze niż 8 tygodni. Wyjątkiem jest pierwsza część urlopu rodzicielskiego, która może wynosić co najmniej 6 tygodni w przypadku urodzenia 1 dziecka przy 1 porodzie. Ponadto przepisy pozwalają na skrócenie także ostatniej części urlopu rodzicielskiego – o ile rodzicom pozostało mniej niż 8 tygodni do wykorzystania.

👉 Przeczytaj, czy pracodawca może odrzucić wniosek o rezygnację z urlopu rodzicielskiego.

Czy urlop rodzicielski uwzględnia się na świadectwie pracy?

Tak, ponieważ nowy pracodawca pracującego rodzica musi wiedzieć, czy nowo zatrudniona osoba wykorzystała urlop rodzicielski w części lub całości. Aktualnie tę informację podaje się w ust. 6 pkt 4 świadectwa pracy.

W polu wpisuje się:

• podstawę prawną udzielenia urlopu,
• całkowity wymiar urlopu i liczbę części, w których został wykorzystany,
• liczbę części urlopu wykorzystanych na podstawie 182^1c § 3 Kodeksu pracy.

Nowelizacja Kodeksu pracy, która wdroży tzw. dyrektywę rodzicielską, wpłynie na świadectwo pracy. Zgodnie z rozporządzeniem, które zacznie obowiązywać prawdopodobnie od II połowy kwietnia 2023 roku, pracodawca będzie podawał wyłącznie wymiar i liczbę części urlopu rodzicielskiego na świadectwie.

Art. 179¹ i 182^1c Kodeksu pracy zostaną uchylone. Urlop rodzicielski będzie udzielany wyłącznie na podstawie art. 182^1a k.p., więc nie trzeba będzie tego uwzględniać na świadectwie.

Dodatkowe pytania o urlop rodzicielski